Sygn. akt VIII Ka /17
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia stycznia 2018 r.
Sąd Okręgowy w Białymstoku VIII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:
Przewodniczący – Sędzia SO K
Protokolant A
po rozpoznaniu w dniu 24.01.2018 r., w obecności prokuratora Jacka P, sprawy Adama Xa oskarżonego o czyn z art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 24 października 2017 r. (sygn. akt XV K /17):
I. Zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy.
II. Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. S kwotę 516,60-zł (pięćset szesnaście złotych sześćdziesiąt groszy) tytułem kosztów obrony z urzędu za postępowanie odwoławcze, w tym 96,60-zł (dziewięćdziesiąt sześć złotych sześćdziesiąt groszy) tytułem podatku VAT.
III. Zwalnia oskarżonego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze i obciąża nimi Skarb Państwa.
U Z A S A D N I E N I E
Adam X został oskarżony o to, że w dniu 20 lipca 2015 roku o godz. 16:05 w Białymstoku na ul. Bohaterów Monte Cassino na przystanku MPK w rejonie dworca PKS posiadał przy sobie wbrew przepisom ustawy środku odurzające w postaci ziela konopi innych niż włókniste o łącznej wadze 1,11 gram netto, tj. o czyn z art. 62 ust. 1 Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.
Sąd Rejonowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 24 października 2017r., w sprawie sygn. akt XV K 816/17:
I. Oskarżonego Adama Xa (Adam X) w ramach zarzuconego mu czynu uznał za winnego tego, że 20 lipca 2015 roku na przystanku MPK znajdującym się w rejonie dworca PKS przy ul. Bohaterów Monte Cassino w Białymstoku, wbrew przepisom ustawy posiadał środek odurzający w postaci żywicy konopi w ilości 1,11 grama (netto), czym wyczerpał znamiona ustawowe przestępstwa z art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. Nr 179, poz. 1485 z późn. zm.) i za to, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 37a k.k. w zw. z art. 34 §1, §1a pkt 1 k.k., art. 35§1 k.k. skazał go i wymierzył mu karę 1 (jednego) miesiąca ograniczenia wolności, polegającą na obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 (dwadzieścia) godzin w stosunku miesięcznym;
II. Na podstawie art. 63§1 i 5 k.k. na poczet orzeczonej kary ograniczenia wolności zaliczył okres rzeczywistego pozbawienia wolności oskarżonego w sprawie: od dnia 20.07.2015r. godz. 16:15 do 21.07.2015r. godz. 10:50 oraz od dnia 03.05.2017r. godz. 16:20 do dnia 05.05.2017r. zaokrąglając w górę do pełnego dnia, przy czym jeden dzień rzeczywistego pozbawienia wolności równa się dwóm dniom kary ograniczenia wolności;
III. Na podstawie art. 70 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 62 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (tj. Dz. U. z 2016 poz. 224) orzekł przepadek dowodu rzeczowego w postaci środka odurzającego ujętego pod poz. 1 w wykazie dowodów rzeczowych znajdującym się na k. 34 akt sprawy;
IV. Zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. S kwotę 540 zł (pięćset czterdzieści złotych) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu Adamowi Xowi przez adwokata z urzędu oraz kwotę 124,20 zł (sto dwadzieścia cztery złote 20/100) tytułem zwrotu podatku VAT stawka 23 %;
V. Zwolnił oskarżonego od obowiązku uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych w całości.
Obrońca oskarżonego Adama Xa na zasadzie art. 425§1-3 k.p.k. oraz art. 445 k.p.k., zaskarżył powyższy wyrok w części, pkt I-III, na korzyść oskarżonego oraz w pkt IV w zakresie przyznanych kosztów pomocy prawnej poniżej kwoty 1980 zł netto.
Na podstawie art. 427§2 k.p.k. i art. 438 pkt 1,2 i 3 k.p.k. powyższemu wyrokowi zarzucił:
1. naruszenie przepisów postępowania, co miało wpływ na treść skarżonego orzeczenia to jest art. 7 k.p.k. wobec;
– odstąpienia od rozważenia okoliczności w jaki sposób oskarżony wszedł w posiadanie narkotyku, w sytuacji gdy kwestia ta była istotna z punktu widzenia winy oskarżonego okoliczności popełniania czynu oraz stopnia społecznej szkodliwości;
– odstąpienia od przeprowadzenia uzupełniającej opinii, zgodnie z wnioskiem obrońcy co doprowadziło do nierozpoznania stanowiska obrony, że narkotyki mogły zostać oskarżonemu podrzucone, wszedł w ich posiadanie nieświadomie, bowiem kwestia używania narkotyków pozostawała w sprzeczności z wyznawanymi przez oskarżonego wartościami – co wynikało z opinii w sprawie;
– odstąpienia od omówienia wniosków opinii biegłych z której wynikało, że oskarżony nie przyznaje się do zarzucanego mu czynu, kategorycznie opowiada się przeciwko narkotykom – co biegłe oceniły jako zborny i logiczny wywiad, a który to dowód potwierdza wskazywane wątpliwości co do czynu przypisywanego oskarżonemu;
– nierozważenia wyjaśnień, jakie oskarżony przedstawił funkcjonariuszowi przeprowadzającego czynności, w zakresie w jakim twierdził, iż zawiniątko dostał od osób trzecich i najprawdopodobniej nie znał jego zawartości, w kontekście faktu, że wersja ta nie została w żaden sposób zweryfikowana przez policję;
– uniemożliwienie obronie ustalenia w jakich okolicznościach doszło do zatrzymania oskarżonego, gdy prawdopodobnym pozostawało, że wejście w posiadanie narkotyków przez oskarżonego było wynikiem prowokacji bądź innych działań, na które Adam X nie miał wpływu i nie powinien ponosić odpowiedzialności;
– przyjęcie bez podstaw dowodowych, że posiadany przez oskarżonego narkotyk miał wyższą zawartość psychoaktywnego składnika, co miało wpływ na nieuwzględnienie wniosku obrony o umorzenie postępowania, gdy Sąd opierał się w swoich wyliczeniach na wartościach czysto teoretycznych, a nie na wynikach badań suszu ujawnionego u oskarżonego.
2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia w zakresie oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu, polegającego na posiadaniu 1,11 grama narkotyku miękkiego gdy w świetle okoliczności sprawy cechował się on stopniem karygodności właściwym dla wypadku mniejszej wagi. Następstwem tego było wadliwe zakwalifikowanie tego czynu z art. 62 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii miast z art. 62 ust. 3 tejże ustawy;
3. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia w zakresie przyjęcia działania oskarżonego w zamiarze bezpośrednim, gdy Sąd I instancji, de facto nie pochylił się nad ustaleniem okoliczności w jakich ten wszedł w posiadanie narkotyku. W sytuacji gdy z materiału dowodowego wynikało, że narkotyk znalazł się u oskarżonego w bardzo krótkim czasie po tym jak był przeszukiwany przez policję, która przy pierwszej czynności takiego narkotyku nie ujawniła;
4. naruszenie przepisów prawa materialnego – §14 w zw. z §16 rozporządzenia MS z dnia 28 września 2002 roku oraz §11 i §21 rozporządzenia MS z dnia 5 listopada 2015 roku, wobec zasądzenia na rzecz obrońcy niepełnych kosztów udzielonej pomocy prawnej nie uwzględniających postępowań wpadkowych – 3 posiedzeń sądu i 1 rozprawy oraz faktu, że po nieuwzględnieniu wniosku rzecznika oskarżenia, postępowanie pod nową sygnaturą i w nowej instancji – toczyło się na etapie przygotowawczym, a więc z chwilą złożenia wniosku w trybie art. 335§1 k.p.k. – doszło do zakończenia postępowania w danej instancji, powyższe przemawiało za zasądzeniem kosztów za dwa postępowania przygotowawcze i dwa postępowania przed Sadem I instancji.
Podnosząc powyższe na podstawie art. 437§1 k.p.k. wniósł o:
– zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu ewentualnie
– zmianę zaskarżonego wyroku poprzez ustalenie, że czyn przypisany oskarżonemu w punkcie 1 stanowi wypadek mniejszej wagi i kwalifikuje się go jako występek z art. 62 ust. 3 ustawy z dnia 29.07.2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii i umorzenie postępowania z uwagi na jego znikomą szkodliwość;
– zmianę zaskarżonego wyroku w części dotyczącej wynagrodzenia obrońcy z urzędu przez przyznanie kosztów w wysokości 1980 zł, powiększonych o stawkę podatku VAT;
– zasądzenie na rzecz obrońcy z urzędu kosztów zastępstwa w postępowaniu odwoławczym oświadczając, iż koszty te nie zostały pokryte ani w całości ani w żadnej części.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja jest bezzasadna i nie zasługuje na uwzględnienie.
Analiza całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego, m.in. z perspektywy zarzutów apelacyjnych, wskazuje na to, iż Sąd pierwszej instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i wyprowadził właściwe wnioski w przedmiocie winy oraz prawno-karnej oceny zachowania oskarżonego.
Chybione są zarzuty obrazy art. 7 k.p.k. oraz powiązany z nimi zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, zawarty w pkt. 3 środka odwoławczego. Wbrew twierdzeniom skarżącego, sąd meriti prawidłowo przeprowadził postępowanie, wyjaśnił w jego trakcie wszystkie, istotne dla wydania rozstrzygnięcia okoliczności. Analiza pisemnego uzasadnienia wyroku przekonuje o tym, że ustalenia Sądu pierwszej instancji oparte zostały na konkretnych dowodach, których wybór wynikał logicznie z przeprowadzonego procesu ich oceny, a ocena ta mieściła się, według Sądu Okręgowego, w pełni w rygorach przewidzianych przez dyspozycję art. 7 k.p.k. Zebrane dowody zostały ocenione wszechstronnie, co sprawia, że ocena ta pozostaje pod ochroną wskazanego przepisu, zaś efektem dokonanej oceny dowodów są prawidłowe ustalenia faktyczne.
Natomiast zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku nie może sprowadzać się do samej polemiki z ustaleniami sądu wyrażonymi w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, lecz powinien zmierzać do wykazania, jakich konkretnie uchybień w zakresie logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego dopuścił się sąd, oceniając zebrany materiał dowodowy. Sama możliwość przeciwstawienia ustaleniom sądu orzekającego odmiennego poglądu w kwestii ustaleń faktycznych, opartego na innych dowodach od tych, na których oparł się Sąd pierwszej instancji, a zwłaszcza tylko na relacji oskarżonego, nie może prowadzić do wniosku o popełnieniu przez sąd błędu w ustaleniach faktycznych.
Odnosząc się wprost do omawianych zarzutów, z punktu widzenia odpowiedzialności karnej za czyn przypisany Adamowi Xowi nie ma istotnego znaczenia, w jaki sposób oskarżony wszedł w posiadanie środka odurzającego. Okoliczności związane z zatrzymaniem Adama Xa przez funkcjonariuszy policji Radosława G oraz Andrzeja S oraz złożone przez niego wyjaśnienia wskazują jednoznacznie, że miał on pełną świadomość zawartości foliową torebkę, które posiadał.
Adam X na widok zbliżających się do niego policjantów zaczął oddalać się w stronę kosza na śmieci, gdzie próbował odrzucić foliową torebkę. Co więcej, przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu i wyraził wolę skorzystania instytucji „dobrowolnego poddania się karze”, której wymiar ustalił z prokuratorem.
Wskazane wyżej dowody, oceniane przez pryzmat logiki i doświadczenia życiowego, w sposób oczywisty podważają tezę lansowaną przez apelującego, zgodnie z którą środek odurzający został mu podrzucony i nie był on świadomości zawartości foliowej torebki. Zauważyć przy tym należy, że Adam X był wielokrotnie karany (co stoi w opozycji z tezą o wyznawanych przez niego wartościach) i doskonale zdawał sobie sprawę z konsekwencji związanych z przyznaniem się do popełnienia przestępstwa.
Apelujący odwołując się do oświadczeń złożonych przez oskarżonego biegłym psychiatrom, dotyczących zarzucanego mu czynu, zdaje się nie dostrzegać tego, że oświadczenia takie objęte są zakazem dowodowym, o którym mowa w art. 199 k.p.k.
Pogląd apelującego, jakoby „wejście w posiadanie narkotyków przez oskarżonego było wynikiem prowokacji bądź innych działań, na które nie miał wpływu” jest wynikiem skrajnie subiektywnej oceny dowodów i nie znajduje oparcia ani w materiale dowodowym, ani w zasadach logiki i doświadczenia życiowego.
Nie zasługuje na uwzględnienie zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, o którym mowa w pkt. 2 apelacji.
Sąd Okręgowy w pełni akceptuje stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w postanowieniu z dnia 25 września 2002 r. (II KKN 79/02, KZS 2007 nr 5 dodatek, poz. 106, Legalis nr 89087), iż przy rozstrzyganiu, czy zachodzi tzw. wypadek mniejszej wagi, ilość posiadanego środka odurzającego jest tylko jednym z elementów, który winien być brany pod uwagę i niewielka ilość środka bynajmniej nie musi, niejako „automatycznie”, prowadzić do uprzywilejowanej subsumcji. O uznaniu konkretnego czynu zabronionego za wypadek mniejszej wagi decyduje całościowa ocena jego społecznej szkodliwości, jako zmniejszonej do stopnia uzasadniającego wymierzenie kary według skali zagrożenia ustawowego przewidzianego w przepisie wyodrębniającym wypadek mniejszej wagi, w kategorii przestępstw określonego typu. Na ocenie tej ważą przesłanki dotyczące zarówno przedmiotowej, jak i podmiotowej strony czynu.
W realiach niniejszej sprawy zarówno rodzaj posiadanego przez Adama Xa środka odurzającego (żywica konopi ma znacząco wyższą zawartość głównego składnika, tj. D-9-tetrahydrokannabinolu niż ziele konopi innych niż włókniste), jego ilość (z 1,11 g. można wytworzyć nawet kilkanaście porcji), jak i okoliczności związane z zatrzymaniem oskarżonego, definiujące stronę podmiotową czynu, zdaniem Sądu Okręgowego nie dają podstaw do przyjęcia wypadku mniejszej wagi.
Odnośnie zarzutu z pkt. 4 apelacji, zgodnie z §22 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2015 r., poz. 1801), które weszło w życie 1 stycznia 2016 r., do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji. Zważywszy, że sformułowanie „w danej instancji” odnosi się do postępowania sądowego i nie obejmuje postępowania przygotowawczego zastosowanie mają przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r., nr 461).
Na marginesie, gdyby nawet hipotetycznie przyjąć, że postępowanie przygotowawcze jest postępowaniem stanowiącym „odrębną instancję”, to nie miałoby to znaczenia z punktu widzenia merytorycznej poprawności omawianego rozstrzygnięcia. Przypomnieć bowiem należy, że z dniem 2 listopada 2016 r. (a więc przed skierowaniem do Sądu Rejonowego w Białymstoku wniosku o ukaranie oskarżonego, a następnie aktu oskarżenia) weszło w życie Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2016 r., poz. 1714). Zgodnie z treścią §17 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia opłata w sprawach karnych przed sądem rejonowym w postępowaniu zwyczajnym wynosi 420-zł., a więc jest identyczna z opłatą wskazaną w §14 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia z dnia 28 września 2002 r.
Wbrew stanowisku apelującego, wniesienie przez prokuratora aktu oskarżenia w miejsce wniosku o ukaranie w trybie art. 335 k.k. nie może być traktowane jako udział w dwóch odrębnych postępowaniach sądowych. Nadto udział w posiedzeniu sądu nie uprawnia do żądania podwyższenia stawki minimalnej o 20%, albowiem przepis §16 ww. rozporządzenia z dnia 28 września 2002 r. stanowi jednoznacznie, że chodzi o udział w kolejnych „rozprawach”.
Obrońca oskarżonego ustanowiony był na etapie postępowania przygotowawczego prowadzonego w formie dochodzenia oraz brał udział w jednej rozprawie w postępowaniu zwyczajnym, tj. w dniu 24 października 2017 r. (k. 191 i następne). W związku z czym przysługuje mu opłata w stawce minimalnej, tj. wysokości ustalonej przez Sąd pierwszej instancji. Zważywszy, że skala aktywności obrońcy pozostawała na przeciętnym poziomie i w sprawie nie wystąpiły żadne szczególne okoliczności, które uzasadniałyby zasądzania wynagrodzenia wyższego.
Końcowo stwierdzić należy, że nie budzi zastrzeżeń orzeczona wobec oskarżonego kara. Jak wynika z pisemnych motywów zaskarżonego wyroku Sąd pierwszej instancji przeanalizował wszystkie istotne okoliczności, które zgodnie z dyrektywami wymiaru kary winien mieć na uwadze i okolicznościom tym nadał właściwe znaczenie. W szczególności wziął pod uwagę stopień winy i społecznej szkodliwości czynów, właściwości i warunki osobiste oskarżonego oraz sposób jego życia przed popełnieniem przestępstwa (w tym jego dotychczasową karalność sądową), a nadto cele kary, o których mowa w art. 53§1 k.k. Skoro Sąd pierwszej instancji wymierzył oskarżonemu karę ograniczenia wolności w najniższym ustawowym wymiarze, a orzeczony w pkt. III części dyspozytywnej środek karny ma charakter obligatoryjny, to nie sposób racjonalnie uznać, by wymierzona kara była rażąco surowa w znaczeniu przepisu art. 438 pkt 4 k.p.k.
Nie stwierdzając innych uchybień, które mogłyby mieć wpływ na treść zaskarżonego wyroku na mocy art. 437§1 k.p.k. należało orzec, jak w pkt. I sentencji niniejszego wyroku.
O kosztach obrony z urzędu za postępowanie odwoławcze rozstrzygnięto na podstawie §17 ust. 2 pkt 4 w zw. z §4 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U.2016.1714). W ocenie Sądu Okręgowego opłata w minimalnej wysokości uwzględnia stopień zawiłości sprawy, nakład pracy adwokata oraz jego wkład w przyczynienie się do jej rozstrzygnięcia.
Na mocy art. 624§1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. należało zwolnić oskarżonego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze albowiem uiszczenie ich byłoby dla niego zbyt uciążliwe (bezrobotny, nie posiada majątku).
Posiadanie narkotyku, przypadek mniejszej wagi
- by yaroaoe