Zażalenie na postanowienie o kosztach w sprawie karnej

Sygn. akt VIII Kz /16


P O S T A N O W I E N I E
Dnia 17 lutego 2016 roku
Sąd Okręgowy w Białymstoku w VIII Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:
Przewodniczący: SSO Marzanna C
Protokolant: Barbara S

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Białymstoku W S Gpo rozpoznaniu w dniu 17 lutego 2016 roku
w sprawie QQa AAo
skazanego z art. 157 § 4 k.k. i art. 190 § 1 k.k.
zażalenia obrońcy skazanego na postanowienie Sądu Rejonowego w Sokółce z dnia x stycznia 201x roku w sprawie o sygn. akt II K /14
w przedmiocie ustalenia kosztów postępowania
na podst. art. 437 § 1 i § 2 k.p.k.

p o s t a n a w i a:
zaskarżone postanowienie zmienić w ten sposób, że koszty postępowania należne Skarbowi Państwa od skazanego QQa AAo ustalić na łączną kwotę 1.040,21 złotych (jeden tysiąc czterdzieści złotych 21/100).

Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w Sokółce postanowieniem z dnia 13 stycznia 2016 roku, na podstawie art. 626 § 2 k.p.k. w zw. z art. 618 § 1 k.p.k. w zw. z art. 616 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z § 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18.06.2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym (Dz. U. Nr 108, poz. 1062 ze zm.) w zw. z § 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14.08.2003 r. w sprawie określania wysokości opłat za wydanie informacji z Krajowego Rejestru Karnego (Dz. U.03.151.1468), ustalił koszty postępowania należne Skarbowi Państwa od skazanego QQa AAo na kwotę 1460,31 złotych (za doręczenia wezwań i innych pism 60 zł, karta karna- 30 zł, należności biegłych- 1150,31 zł, należności świadków 40 złotych, opłata- 180 zł).
Powyższe postanowienie, na podstawie art. 459 § 1 i 3 k.p.k. w zw. z art. 460 k.p.k., w części ustalającej koszty postępowania należne Skarbowi Państwa od skazanego powyżej kwoty 286,66 złotych, zaskarżył obrońca skazanego.
Na podstawie art. 438 pkt 2 i 3 k.p.k. postanowieniu temu zarzucił:
I. obrazę przepisów postępowania, co miało wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, a to:
– art. 616 § 1 i 2 k.p.k. oraz art. 618 § 1 k.p.k. i art. 626 § 2 k.p.k. w zb. art. 630 k.p.k. przez ich niewłaściwe zastosowanie, co wyrażało się ustaleniem i obciążeniem skazanego wszystkimi kosztami w sprawie, w sytuacji, gdy z treści orzeczenia Sądu Okręgowego- zmieniającego wyrok I instancji wynikało, iż skazany winien ponieść koszty jedynie w części skazującej, zaś ustnych motywów uzasadnienia, iż skazany w świetle okoliczności sprawy nie ma obowiązku ponosić kosztów opinii- albowiem nie są to koszty obiektywnie pozostające z postawą oskarżonego i bezpośrednio związane z jego czynem,
– art. 424 § 1 k.p.k. wobec odstąpienia od zawarcia w treści uzasadnienia przyczyn, dla których Sąd obciążył skazanego kosztami postępowania w całości, mimo, iż ten został uniewinniony częściowo id zarzucanych mu czynów, nadto doszło do zmiany orzeczenia w zakresie punktu IV wyroku przez Sąd Odwoławczy, który uznał zarzuty dotyczące niewłaściwego obciążenia kosztami QQa AAo- za zasadne,
– z ostrożności procesowej orzeczeniu zarzucił naruszenie art. 624 § 1 k.p.k. przez jego niezastosowanie, w sytuacji, gdy konieczność poniesienia orzeczonych kosztów przez skazanego będzie dla QQa AAo nazbyt uciążliwa, zaś mając na uwadze zawartość akt sprawy II K 3/14 Sądowi z urzędu była znana okoliczność, iż skazany płaci na pokrzywdzoną 500 zł alimentów, na córkę E 600 zł i na syna Ł 450 złotych- przy czym od lipca 2015 roku, syn wykonuje odpłatne prace w formie pomocy na rzecz ojca, za co otrzymuje dodatkowe środki na swoje potrzeby. Konieczność poniesienia wyliczonych kosztów oraz zasądzonej grzywny- spowoduje zachwianie stabilności finansowej skazanego, narazi go na egzekucję komorniczą i jawi się jako zbyt uciążliwe dla niego samego i osób na jego utrzymaniu.
II. Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, wobec ustalenia łącznych kosztów postępowania należnych od QQa AAo na kwotę 1460,31 złotych, w sytuacji, gdy prawidłowe wyliczenie winno wyrażać się następująco: (60 zł+30 zł+40 zł) x 2/3 + 180 zł+ 20 zł, przy czym wyliczenie to obejmuje 2/3 kosztów doręczenia wezwań i innych pism: 60 zł, karta karna: 30 zł, należność świadków: 40 zł i opłaty ustalone przez Sąd Okręgowy- 180 zł i koszty wydatków w postępowaniu odwoławczym 20 zł.
III. Wniósł o dokonanie kontroli orzeczenia pod względem zasadności wypłacenia biegłym należności w wysokości 1150,31 złotych.
Mając na uwadze powyższe wniósł o zmianę postanowienia w zaskarżonej części przez ustalenie kosztów postępowania należnych Skarbowi Państwa od skazanego QQa AAo do kwoty 286,66 zł.

Sad Okręgowy zważył, co następuje:
Zażalenie okazało się zasadne w zakresie, w jakim doprowadziło do zmiany zaskarżonego orzeczenia.

Dokonując kontroli odwoławczej zaskarżonego postanowienia Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że kwota kosztów postępowania ustalona przez Sąd Rejonowy jest w warunkach przedmiotowej sprawy zbyt wysoka i winna być obniżona, niemniej jednak nie w takim zakresie, jak to wynika z zażalenia.

Przed omówieniem motywów, jakimi kierował się Sąd Okręgowy modyfikując zaskarżone orzeczenie, odnosząc się do zarzutu obrazy art. 624 § 1 k.p.k., który- jak wskazuje skarżący- został podniesiony jedynie z ostrożności procesowej, podkreślić należy, że orzekając o kosztach w trybie art. 626 § 2 k.p.k., sąd jest związany zasadami ich ponoszenia, określonymi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie (art. 626 § 1 k.p.k.) (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2005 w sprawie I KZP 11/05, Lex148216). Tym samym powoływanie się na obecnym etapie postępowania na treść art. 624 § 1 k.p.k. jest oczywiście niesłuszne. Ewentualne uwzględnienie okoliczności podnoszonych przez skarżącego jako przesłanek zwolnienia podsądnego od kosztów, prowadziłoby w istocie do modyfikacji prawomocnego rozstrzygnięcia. Taki bowiem charakter ma rozstrzygnięcie o kosztach zawarte w punkcie I, tiret drugi wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 14 grudnia 2015 roku w sprawie VIII Ka /15, w którym zmieniono wyrok Sądu Rejonowego w Sokółce w ten sposób, że obciążono QQa AAo kosztami sądowymi za postępowanie przed Sądem I instancji w części skazującej, zaś w części uniewinniającej obciążono nimi Skarb Państwa. Okoliczności, na które obecnie powołuje się skarżący, a zatem sytuacja rodzinna, majątkowa i wysokość dochodów skazanego, były już zatem brane pod uwagę przy rozstrzyganiu o kosztach. Przy czym- jak można wnioskować z treści zapadłego w sprawie prawomocnego rozstrzygnięcia- Sąd Okręgowy nie doszukał się powodów, dla których należałoby uznać, że poniesienie przez QQa AAo kosztów sądowych byłoby dla niego zbyt uciążliwe.

Niezależnie od powyższego, w ocenie Sądu Okręgowego, trafnie skarżący podniósł, że ustalając wysokość należnych od skazanego kosztów postępowania Sąd Rejonowy pominął treść powołanego powyżej rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego. Skoro bowiem skazanego uznano za winnego dwóch z trzech zarzuconych mu czynów, a w konsekwencji obciążono go kosztami sądowymi w części skazującej, natomiast w części uniewinniającej- Skarb Państwa, przedmiotowe koszty należało stosunkowo obniżyć do 2/3. Przy czym zabieg ten nie dotyczy opłaty ustalonej przez Sąd Okręgowy oraz wydatków za postępowanie odwoławcze (wywołane apelacją obrońcy oskarżonego), a wydatków powstałych w postępowaniu przygotowawczym i pierwszoinstancyjnym. Zgodnie bowiem z art. 630 k.p.k. w sprawach z oskarżenia publicznego, jeżeli oskarżonego nie skazano za wszystkie zarzucane mu przestępstwa, wydatki związane z oskarżeniem w części uniewinniającej lub umarzającej postępowanie ponosi Skarb Państwa.

W okolicznościach niniejszej sprawy skazany winien zatem ponieść zasądzoną przez Sąd Okręgowy opłatę w kwocie 180 złotych za obie instancje, a zatem 360 złotych, wydatki w postępowaniu odwoławczym w kwocie 20 złotych (ryczałt za doręczenia), oraz 2/3 wydatków powstałych w postępowaniu pierwszoinstancyjnym (łącznie z przygotowawczym). Analiza zaskarżonego orzeczenia przekonuje jednakże, że kwota ustalona przez Sąd Rejonowy powyższych warunków nie spełnia.

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że ustalając wysokość należnych od skazanego kosztów Sąd Rejonowy uwzględnił tylko jedną opłatę w kwocie 180 złotych, podczas gdy z zapisu „Zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem opłaty za obie instancje (…)”, zawartego w wyroku Sądu Okręgowego, wynika, że chodzi tu o opłatę w jednakowej wysokości za obie instancje, a nie jedną opłatę, co było podyktowane zmianą wysokości orzeczonej wobec QQa AAo kary. Za aktualny należy bowiem uznać pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 lipca 1976 roku (w sprawie o sygn. akt VI KRN 139/76, LEX nr 21719), zgodnie z którym Sąd odwoławczy, który (….) podwyższa lub łagodzi jedną z kar zasadniczych albo na nią skazuje – na podstawie art. 10 ustawy z dnia 24 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz.U. Nr 27, poz. 152) wymierza opłatę w jednakowej wysokości za pierwszą instancję i za postępowanie odwoławcze według tej kary przez siebie wymierzonej. Odmienne rozumowanie wskazujące na wymierzenie oskarżonemu tylko jednej (pojedynczej) opłaty byłoby nieuzasadnionym jego premiowaniem z tej tylko przyczyny, że w postępowaniu odwoławczym dokonano modyfikacji rozstrzygnięcia odnośnie kary zasadniczej. Stąd też kwota należna na rzecz Skarbu Państwa od skazanego tytułem opłaty wynosi w sumie 360 złotych, a nie 180, jak przyjął Sąd Rejonowy. Niemniej jednak dostrzeżenie tego uchybienia przez Sąd Okręgowy nie mogło doprowadzić do zmiany rozstrzygnięcia w tym zakresie, co byłoby sprzeczne z kierunkiem wniesionego środka odwoławczego. To samo dotyczy wydatku na kartę karną. Analiza akt sprawy prowadzi bowiem do wniosku, że informacji z Krajowego Rejestru Karnego żądano w niniejszej sprawie dwukrotnie ( k. 92 i 238), podczas gdy ustalając koszty postępowania Sąd Rejonowy uwzględnił wydatek związany z pozyskaniem tylko jednej karty karnej. Jednakże wobec braku zażalenia na niekorzyść skazanego Sąd Okręgowy uznał, że nie ma podstaw do wyeliminowania tychże uchybień.

Rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego podlegało natomiast zmianie na korzyść skazanego. Jak bowiem wspomniano powyżej Sąd Rejonowy, ustalając obciążającą skazanego kwotę pominął treść prawomocnego rozstrzygnięcia, określającego zasadę, wedle której winien ponieść koszty (wydatki) jedynie w części skazującej. W sytuacji, gdy w postępowaniu przygotowawczym i pierwszoinstancyjnym powstały następujące wydatki:

1. 40 złotych tytułem ryczałtu za doręczenia (po 20 złotych za każdy etap postępowanie),
2. 40 złotych tytułem należności świadka (k. 137)
3. 1.150,31 złotych tytułem należności biegłych (48,17 złotych- k. 29; 140,91 złotych- k. 174; 961,23 złotych- 209),
4. 30 złotych z tytułu karty karnej,
co w sumie daje kwotę 1260,31 złotych, skazanego obciąża 2/3 z tej kwoty, a zatem 840,21 złotych. Przy czym do kwotę tę należy powiększyć o 180 złotych opłaty i 20 złotych wydatków w postępowaniu odwoławczym, co łącznie daje 1040,21 złotych.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że ustalił należne od QQa AAo na rzecz Skarbu Państwa koszty na kwotę 1040,21 złotych. Nie znalazł natomiast postaw do dalej idącej modyfikacji zaskarżonego orzeczenia, w szczególności zaś do przyjęcia, że skazanego w ogóle nie powinny obciążać wydatki związane z należnościami biegłych. Zważyć należy, że na kwotę 1150,31 złotych, której weryfikacji domaga się skarżący składa się koszt sprawozdania sądowego wraz z opinią (k. 27, 29) oraz należności wypłacone biegłym V T- N i A I w związku ze sporządzoną przez nie opinią dotyczącą stanu psychicznego świadka Ł AAo i, mówiąc ogólnie, jego zdolności do postrzegania i odtwarzania faktów. O ile skarżący nie kwestionuje konieczności partycypowania skazanego w kosztach pierwszej z opinii, odnośnie drugiej twierdzi, że nie pozostaje ona w ścisłym związku z zarzutami skazanego, a w konsekwencji w ogóle nie powinna go obciążać. Tego rodzaju wniosek jest jednakże nie do zaakceptowania. Opinia biegłych psychiatry i psycholog służyła bowiem weryfikacji zeznań Ł AAo, który zeznawał na okoliczności każdego z czynów, za które QQ AAo został skazany (jest pokrzywdzonym jednym z nich), co nie pozostawia wątpliwości, że dowód ten, a w konsekwencji koszty związane z jego pozyskaniem ewidentnie są związane z czynami skazanego. Stąd też, o ile także i kwota z tytułu należności biegłych podlegała stosunkowemu obniżeniu, nie mogło być mowy o tym, by jej całością obciążyć Skarb Państwa.

W takim stanie rzeczy, podzielając argumentację skarżącego jedynie częściowo, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.